Gıyaseddin Ebu'l-Feth Ömer ibni İbrahim Nişaburi (18 Mayıs 1048 – 4 Aralık 1131), yaygın olarak bilinen ismiyle Ömer Hayyam (Farsça: عمر خیّام), Pers polimat, matematikçi, astronom, tarihçi, filozof ve şairdi. Selçuklu İmparatorluğu'nun ilk başkenti olan Nişabur'da doğdu.





Matematik alanında çok önemli bulguları olan Ömer Hayyam; cebir, paralel çizgiler teorisi, orantı ve sayılar teorisinde kendisinden önceki ma- tematikçileri geride bırakarak harf ve işaretlere dayalı teoriler geliştirmiş- tir. Birinci, ikinci ve üçüncü derece denklemleri sınıflandıran ilk kişi de Hayyam'dır.



Ömer Hayyam Eserleri
Ömer Hayyam EserleriTıp, fizik, astronomi ve matematik gibi alanlarda çalışmalar yapan Ömer Hayyam, bilinmese de pek çok teoremin yaratıcısı olmuştur. En büyük eseri olarak bilinen Cebir Risalesi, 10 bölümden oluşmakta, kitabın ilk dört bölümünde kübik denklemler üzerine incelemesi yer almaktadır. Çalışmalarının çoğunu kaleme almadığı için durum böyle olmakla birlikte bilinen eserleri şu şekilde belirtilmektedir:

● Ziyc-i Melikşahi (Astronomi ve takvime dair, Melikşah’a ithaf edilmiştir)
● Fil Cevab Selaseti Mesâil ve fi Keşfil Hicab (Üç meseleye cevap ve alemde zıtlığın zorunlu olduğuna dair)
● Risaletün fi Berahin İl Cebr ve Mukabele (Cebir ve denklemlere dair)
● Müşkilat’ül Hisab (Aritmetiğe dair)
● İlm-i Külliyat (Genel prensiplere dair)
● Risaletün fi Şerhi ma Eşkele min Musaderat (Öklid’in bir probleminin çözülmesi metoduna dair – Hollanda Leiden kütüphanesinde bir nüshası vardır – F. Woepcke Fransızca’ya çevirmiş)
● Nevruzname (Takvim ve yılbaşı tespitine dair)
● Fil Mutayat (İlim prensipleri)
● Nizamülmülk (Arkadaşı olan vezirin biyografisi)
● Kitabün fi’l Burhan ül Sıhhat-ı Turuk ül Hind (Geometriye dair)
● Mizan’ül Hikem (Pırlantalı eşyaların taşlarını çıkarmadan kıymetini bulmanın yöntemine dair)
● Risaletün fil İhtiyal li Marifet (Altın ve gümüşten yapılmış bir cisimde altın ve gümüş miktarının bilinmesine dair – Almanya Gotha kütüphanesinde bir nüshası mevcut)
● Risaletün fi Vücud (Felsefede ontoloji bahsine dair – Britanya kütüphanesinde bir nüshası mevcut)
● Muhtasarun fi’t Tabiiyat (Fizik ilimine dair)
● Risaletün fi’l Kevn vet Teklif (Felsefeye dair)
● Levazim’ül Emkine (Meskûn yerlerin iklimi ve hava değişikliklerine dair)
● Abdurrahman’el Neseviye Cevab (Hak Teâlâ’nın alemleri yaratmasının ve insanları ibadetle yükümlü kılmasının hikmetine dair)
● Eş’arı bil Arabiyye (Arabça rûbaileri)