Gnostisizm Nedir?

Gnostisizm, M.S 3. yüzyılda ortaya çıkmış mistik bir öğretidir. Bu öğretinin temelinde Antik Yunan felsefesi ile birlikte Hristiyanlık ve Zerdüştlük gibi tek tanrılı dinler yer alır. Gnostisizm felsefesi hakkında merak edilenleri sizin için derledik.

Bazı kaynaklarda din bazı kaynaklarda ise felsefe dalı olarak geçen gnostisizm komplike bir yapıya sahiptir. Bu dinsel öğreti tarih boyunca birçok felsefe dalının ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Bunların başında Sezgicilik adıyla da bilinen Entüisyonizm gelir. Her iki felsefede de Ampirizmin temel ilkeleri reddedilir.

Onlara göre insan bilgiye ancak sezgi ve maneviyat ile ulaşabilir. Duyularla sadece somut ve dünyevi bilgilere erişilebilir. Ruhani alemde ise somut bilgilerin herhangi bir değeri yoktur. Gnostisizm öğretisinden etkilenen diğer felsefe dallarından biri de rasyonalizmdir. Sokrates ve Platon, insanların deneyim yoluyla değil akıl yoluyla evrendeki tüm sırlara vakıf olabileceğini iddia etmiştir. Bunun için tıpkı Gnostisizmde olduğu gibi iç gözlem ve muhakeme yapmak yeterlidir.

Gnostisizm Nedir?

Gnostisizm, Hristiyanlık dışında tüm dinleri reddeden mistik bir felsefe dalıdır. Gnostikere göre insanın Kainat ve Tanrı hakkında bilgi sahibi olması için öncelikli olarak kendini tanıması gerekir. ''Kendini bilen evreni bilir'' bu akımın temel dinamiklerinden biridir. Kendini bilmek için gerekenlerin başında ise dünyanın nimetlerine sırt çevirmek ve ''çilekeş'' bir hayat sürmek gelir. Birçok gnostik toplumdan izole bir şekilde, keşiş hayatı yaşamış, sadece ihtiyaçları kadar yemek yemiştir.

Gezgin bir hayat süren gnostikler, yüzlerce yıl kalabalık kitlelere vaaz verdi. Vaazlarının ana konusunu Hz. İsa'nın hayatı oluşturuyordu. Müritlerine Hz. İsa gibi yaşamayı öğütleyen Gnostik liderler için açgözlülük, hırs ve dünya sevgisi en büyük günahların başında geliyordu.

Gnostisizmde tek Tanrı inancı vardır. Pleroma adlı Tanrı, kainatın tamamına nüfuz etmiştir. Bunun için de doğa da vardır. Bu yönüyle panteizm ile benzer özellikler taşıyan dinde, doğadaki her şeyin canlı olduğuna inanılır.

Gnostisizm Felsefesi ve Tarihi

Gnostisizm felsefesi, diğer öğretilerden farklı olarak vermek istedikleri mesajı, kısa hikayeler ve mesellerle anlatır. Bu hikayeler vasıtasıyla felsefenin temel ilkelerinin çok daha kolay benimsenmesi hedeflenmiştir.

Gnostisizm felsefesinden bir kısa hikaye örneği:

Hz. İsa'nın peygamber olduğu bir zamanda, Nasırıye kentinde yaşlı bir adama, 300 yıl daha yaşayacağı müjdelenir. Fakat adam, eski yaşantısını sürdürmeye devam eder. Tek odalı, derme çatma bir kulübede yaşayan yaşlı adamın bir gün kapısı çalınır. Gelen Hz. İsa'dır. 300 yıl daha yaşayacağını bildiği halde neden hala böyle bir evde yaşadığını sorar. Yaşlı adam da şöyle cevap verir:

300 yıl çok kısa bir süre. Bu kadar kısa bir süre için dünyaya yerleşmeye değmez.

Bu meselde de görüldüğü üzere gnostisizm felsefesinin temel ilkelerinden biri dünyayı sevmemek ve buradaki yaşamın gelip geçici olduğunu bilmektir. İnsanların günah işlemesinin yegane nedeni bu gerçeği unutmuş olmalarıdır.

Gnostisizm Öğretileri Hakkında Bilgiler

Gnos kelimesinin Yunanca karşılığı bilgidir. Epistemoloji felsefesinin (Bilim felsefesi) tarihi Gnostisizme kadar uzanmaktadır. Bu felsefe dalında bilgi iki türe ayrılır. ''Dünya bilgisi'' ve ''Öte alem bilgisi.'' İslam dininde ve tasavvufunda ise bu kavramlar ''akl-i maaş'' ve ''akl-ı maad'' olarak tanımlanır. Akl-ı maaş olan kişiler sadece dünya varmış gibi yaşar ve ahiret yaşamını hiç düşünmez. Akl-ı maad olanlar ise dünyanın fani olduğunu bilir ve yaşamını bunun üstünde temellendirir.

Günümüzde gnostisizme daha çok mistik bir öğreti ve felsefe dalı olarak görülmektedir. Gnostik akıma bağlı düşünürler ise kaleme aldıkları kitaplarda Gnostisizmin tek gerçek din oluğunu savunuyor.